Mleko odgrywa kluczową rolę w życiu wszystkich ssaków już od urodzenia.
Jako jedyne zwierzę, które pije mleko innego gatunku, ludzie mają niezwykły związek z innymi substancjami. Większość zwierząt odstawia się od mleka w okresie niemowlęcym, kiedy zaczynamy potrzebować bardziej złożonego pokarmu. Dlaczego więc ludzie nadal je piją?
Ludzie żyjący w częściach świata, w których udomowiono krowy – zaczynając od południowo-zachodniej Azji i rozprzestrzeniając się w Europie – wyewoluowali dopiero około 10 000 lat temu, aby trawić laktozę.
Mleko a tolerancja laktozy
Większość ludzi nie toleruje laktozy, co sprawia, że pijący mleko Europejczycy, podobnie jak niektóre populacje afrykańskie, bliskowschodnie i południowoazjatyckie, stają się raczej wyjątkiem niż regułą. Wśród osób pochodzenia europejskiego w USA tylko około 9% nie toleruje laktozy. Nawet ci, którzy są w stanie je strawić, mogą chcieć zmniejszyć spożycie mleka z innych powodów, takich jak nasze zdrowie i koszty środowiskowe związane z hodowlą zwierząt, które napędzają rozwój bezmlecznych alternatyw dla mleka krowiego.
Ale czy są jakieś korzyści zdrowotne wynikające z rezygnacji z mleka krowiego na inny napój, czy też mleko krowie dostarcza nam niezbędnych składników odżywczych, których nie możemy dostać gdzie indziej? I czy mleko faktycznie pogarsza nietolerancję laktozy u większości ludzi?
Mleko krowie – skład
Mleko krowie jest dobrym źródłem białka i wapnia, a także składników odżywczych, w tym witaminy B12 i jodu. Zawiera również magnez, który jest ważny dla rozwoju kości i funkcji mięśni, a także serwatkę i kazeinę, które, jak stwierdzono, odgrywają rolę w obniżaniu ciśnienia krwi.
Chociaż wapń jest niezbędny dla zdrowych kości, dowody na to, że dieta bogata w wapń zapobiega złamaniom kości, są niejasne. Wiele badań nie wykazało znaczącego zmniejszenia ryzyka złamań spowodowanego piciem mleka, podczas gdy niektóre badania sugerują, że mleko może przyczyniać się do ryzyka złamań.
Jedno z badań przeprowadzonych w Szwecji wykazało, że kobiety, które piły ponad 200 mililitrów mleka dziennie – mniej niż jedną szklankę – miały większe ryzyko złamań. Jednak badanie miało charakter obserwacyjny, więc naukowcy ostrzegali przed hiperbolicznymi interpretacjami ich wyników.
Szkodliwość mleka krowiego
Innym problemem związanym z mlekiem są hormony, które mogą pojawić się w mleku krowim. Krowy dojone są w czasie, kiedy ich poziom estrogenu wzrasta 20-krotnie. Powiązano te poziomy estrogenu z rakiem piersi, jajnika i macicy, natomiast niektórzy badacze twierdzą, że nie ma obaw przed spożywanie hormonów z krowim mlekiem. Naukowcy odkryli, że poziom estrogenu zaczyna wpływać na układ rozrodczy myszy dopiero po suplementacji 100-krotnie większym niż w mleku krowim.
Badania wykazały również związek między spożyciem mleka a chorobami serca ze względu na zawartość tłuszczów nasyconych w mleku. Mleko pełne zawiera tylko około 3,2% tłuszczu, półtłuste około 1,5%, a mleko odtłuszczone 0,5%.
Alternatywy dla mleka
Chociaż istnieje wiele badań dotyczących wpływu mleka krowiego na nasze zdrowie, jest mniej badań dotyczących alternatywnych produktów bezmlecznych. Rzut oka na alejkę mleczną dowolnego supermarketu sugeruje rosnące zapotrzebowanie na te alternatywy, wykonane z soi, migdałów, orzechów nerkowca, orzechów laskowych, kokosów, orzechów makadamia, ryżu, lnu, owsa lub konopi. Główny składnik jest przetwarzany i rozcieńczany wodą i innymi składnikami, w tym stabilizatorami, takimi jak mączka gellan i mączka chleba świętojańskiego.
Mleko sojowe jest najlepszym zamiennikiem mleka krowiego pod względem białka, ponieważ jako jedyne ma porównywalną zawartość białka. Ale białka w alternatywnych napojach mogą nie być „prawdziwymi” białkami. Mogą one zawierać białko o znacznie niższej jakości niż mleko.
Mleko alternatywne jest zwykle wzbogacane składnikami odżywczymi, które naturalnie występują w mleku krowim, takimi jak wapń. Ale naukowcy nie wiedzą, czy wzbogacone witaminy i minerały dają nam takie same korzyści zdrowotne, jak te naturalnie występujące w mleku krowim, i twierdzą, że potrzebne są dalsze badania, aby ustalić konsekwencje dodatku wapnia.
Mleko krowie to pokarm bardzo bogaty w składniki odżywcze, a wzbogacone mleko roślinne nie zawsze obejmuje wszystkie składniki odżywcze.
Istnieją również obawy co do tego, co zawierają alternatywy mleka, a także czego im brakuje. Podczas gdy mleko krowie zawiera laktozę, naturalnie występujący cukier, zamienniki mleka często zawierają dodatek cukru, który jest bardziej szkodliwy dla naszego zdrowia.
Podjęcie decyzji, czy pić mleko krowie lub jedną z wielu alternatyw, może być mylące – częściowo dlatego, że jest tak wiele opcji. Wybór mleka lub alternatywy dla mleka nie jest kwestią tego, co jest uważane za niezdrowe lub zdrowe, ale sprawdzenie, który napój jest najlepszy dla Ciebie.
Ktoś, kto nie toleruje laktozy, kto jest narażony na przykład na wysokie ryzyko zachorowania na osteoporozę lub choroby serca, może wybrać niskotłuszczowe mleko krowie, a ktoś, kto troszczy się o środowisko, może wybrać mleko o najniższych kosztach dla środowiska.